ናትናኤል እናቱ ‘እንጀራ ይውጣልህ’ ብለው መርቀውታል። የማይሞክረው ነገር የለም። የማይገናኙ የሚመስሉ ሥራዎችን ይሠራል። የእንጨት ሥራ፣ ሙዚቃ ማጫወት (ዲጄ)፣ ቪዲዮ ኤዲቲንግ፣ ግራፊክስ እና ዲዛይን፣ ዳንስ ማሠልጠን እና ዲሽ መግጠም ያውቅበታል። የእናቱ ምርቃት ደርሶ እንጀራ የወጣለት ግን ‘በኦን ላይን ቢዝነስ’ [በኢንተርኔት አማካይነት የሚሠራ ሥራ] ይመስላል። በዚህ ሥራ በዘጠን ወራት ውስጥ ከ1.2 ሚሊዮን ብር በላይ ማግኘት እንደቻለ ይገልጻል።
ናትናኤል ተፈሪ ሥራን እጅግ ይወዳል። ያለ ሥራ መቀመጥ አይፈልግም። አባቱ በጠና ሲታመሙ ግን እርሳቸውን ለማስታመም ሥራ ማቆም ግድ ሆነበት። ሥራ ከጀመረባት ባሕር ዳር ወደ አዲስ አበባ ተመለሰ። በዚህ መካከል፣ ጓደኛው ቤት ሆኖ ሊሠራበት የሚችለውን ድረ ገጽ ጠቆመው። ይህ ድረ ገጽ ‘አፕወርክ’ (up work) ይሰኛል። በ‘አፕወርክ’ በዓለም ዙሪያ ያሉ ሥራ ፈላጊዎች ከአሠሪዎች ጋር ይገናኛሉ። እዚህ ላይ ያሉ ሥራዎችን “እሠራቸዋለሁ ብዬ ካሰብኩ ፕሮፖዛል እልክላቸዋለሁ። አሪፍ አድርጌ መሥራት እንደምችል ያመኑበት ሰዎች ያናግሩኛል” ሲል ይጠቅሳል ናትናኤል። ናትናኤል የመጀመሪያው ሥራውን ያገኘው ከለንደን ነበር። እዚያ ያለ አንድ ደንበኛ በድረገጹ አማካኝነት አጫጭር ቪዲዮዎችን ‘ኤዲት’ የሚያደርግለት ሰው ሲፈልግ ነበር። ናትናኤል ይህንን ሥራ መሥራት እንደሚችል አመነ። ከሰውዬው ጋር ተጻጻፉ፣ ሥራውን መሥራት እንደሚችል አሳመነው።
ሥራው ደንበኛው ቀርጾ የላከውን የማስተማሪያ ቪዲዮ ኤዲት ማድረግ እና ተጨማሪ የምሥል መረጃዎችን አካቶ መልሶ መላክ ነው። ናትናኤል አፕወርክ፣ ሊንክዲን እና ፋይቨር በተባሉ ድረገጾች አማካኝነት ሥራ ያገኛል ለዚህ ሥራ መነሻ ገንዘብ አላስፈለገውም። ‘አስተማማኝ’ የሆነ ኮምፒውተርም ሆነ ኢንተርኔት አልነበረውም። “ዩኒቨርሲቲ ስገባ በገዛሁት በተሰበረ፣ በሚንቀራፈፍ እና አሮጌ በሆነ ላፕቶፕ ነበር የጀመርኩት” ይላል። ኢንተርኔት ለማግኘት ደግሞ “ዋይፋይ ያላቸው ሰዎች ቤት ወይም ካፌ” ይሄድ ነበር።
ናትናኤል የመጀመሪያውን ሥራ 40 ዶላር ወይም በዚያን ጊዜ በነበረው ይፋዊ ምንዛሪ 2 ሺህ ብር አካባቢ አግኝቶበታል። እዚህ ጋ፣ ናትናኤል ካገኘው ገንዘብ በላይ “በጣም ጠቅሞኛል” የሚለው ደንበኛው በድረ ገጹ አምስት ኮከብ እና እጅግ አበረታች አስተያየት መስጠቱን ነው። “‘በጣም ግሩም ሥራ ነው። ሌሎችም ከእርሱ ጋር እንድትሠሩ እመክራለሁ’ የሚል አስተያየት ሰጥቶኛል፥ በጣም ነበር ደስ ያለኝ” ይላል። በዚህም ገርበብ ያለው የሥራ ዕድል ወለል ብሎ ተከፈተ።
አሁን ከ‘አፕ ወርክ’ በተጨማሪ ‘ፋይቨር’ እና ‘ሊንክዲን’ በተሰኙ ሥራ ማፈላለጊያዎች አማካይነት በርካታ ሥራዎችን እየሠራ ነው። ከቤቱ መውጣት ሳይጠበቅበት አሜሪካ፣ ስፔን፣ ዩናይትድ ኪንግደም (ዩኬ) እና ዱባይ ያሉ ሥራዎችን እየሠራ ‘ጠቀም ያለ’ ገንዘብ ያገኛል። ከዚያም አልፎ ሦስት ሰዎችን ቀጥሮ ማሠራት ጀምሯል። “ባለውለታዬ” የሚለው እና ሰባራ ላፕቶፑን ከፍተኛ ፍጥነት ባላቸው ‘ውድ’ ሦስት ኮምፒውተሮች ቀይሯል። ልብ በሉ! ይህ ሁሉ የሆነው ዘጠኝ ወር ባልሞላ ጊዜ ውስጥ ነው።
“ቢዝነሱ የእኔንም የቤተሰቤንም ሕይወት በሆነ ደረጃ ቀይሮታል” የሚለው ናትናኤል “በኦንላይን ሥራ ብቻ ምንም ሳላወጣ፣ ከቤቴ ሳልንቀሳቀስ፣ ከአንድ ሚሊዮን ሁለት መቶ ሺህ ብር በላይ ሠርቻለሁ። አሁንም እየሠራሁ ነው። የኢንተርኔት እና የመብራት ችግር ነው እንጂ ከዚህ በላይ እሰራ ነበር” ሲል ገልጿል። ተከታታይ ሥራ የሚሰጡትን ደንበኞችንም አፍርቷል። “አንድ ደንበኛዬ ሀበሻ ነው ከዩኬ መጥቶ ቤተሰቤን ጠይቋል። በርቱ ብሎን ሄዷል። አሁንም አብረን እየሠራን ነው” ይላል። በድረገጾቹ አማካኝነት ቪዲዮ ኤዲትንግ፣ ግራፊክስ ዲዛይን እና ተንቀሳቃሽ ካርታ (map animation) የሚያሠሩ ደንበኞችን እያገኘ ከ5 እስከ 1 ሺህ ዶላር ያገኛል። የሚገርመው፣ እነዚህን ሥራዎች በሙሉ ዩቲዩብ እየተመለከተ የተማራቸው ናቸው።
ናትናኤል “በኦንላይን ገንዘብ ለመሥራት አንድ ስልክ በቂ ነው” ይላል። “ባለን ካልሠራን ቢኖረንም አንሠራም። ባለን መጀመር አለብን። ስንጥር ነው ፈጣሪ የሚጨመረው። በፊት ዋይፋይ ለማስገባት አቅም አልነበረኝም. . . ዋይፋይ ያለበት ቤት እየሄድኩ፣ ኢንተርኔት ያለበት ካፌ እየሄድኩ ነበር የምሠራው” ሲል አክሏል። በእነዚህ ሥራ ማፈላለጊያዎች አማካኝነት “ኮምፒውተር ሳያስፈልገን በቀላሉ መሥራት የምንችላቸው ብዙ ሥራዎች” እንዳሉም ይናገራል። ለአብነት፣ አንዳንድ ሰዎች አጫጭር ድምጾች (voice over) እንዲነበብላቸው ድረገጾቹ ላይ ሰው ያፈላልጋሉ። ለዚህ ሥራ የሚያስፈልገው ድምጽ የሚቀርጽ ስልክ ብቻ ነው።
“የቀረጽነው ድምጽ ጥሩ ባይሆን እንኳን [ድምጹን] ማስተካከል የሚችሉ ነጻ ድረገጾች (ዌብሳይቶች)” እንዳሉ ይጠቅሳል። ሌሎች ደንበኞች ደግሞ መረጃ የሚያሰባስብላቸው ሰው ሊፈልጉ ይችላሉ። ስልክ እና ኢንተርኔት ያለው ሰው መረጃዎችን ከኢንተርኔት ላይ እየፈለገ ማስገባትም (Data entry) በቀላሉ ሊሠሩ ከሚችሉ ሥራዎች አንዱ ነው።
‘የኦንላይን ሥራ’ እና አጭበርባሪዎች
ናትናኤል መጀመሪያ ‘በኦንላይን’ ገንዘብ የሠራው በ‘አፕ ወርክ’ ነው። አሁን ከዚያም አልፎ ‘በፋይቨር’ እና ‘ሊንክድኢን’ አማካኝነት ሥራ ያገኛል።‘አፕወርክ’ በአውሮፓውያኑ 2013 አሜሪካ፣ ካሊፎርኒያ ውስጥ የተጀመረ ሥራ አገናኝ ድረገጽ ነው። ‘ፋይቨር’ ደግሞ በ2010 እስራኤል፣ ቴላቪቭ ውስጥ የተመሠረተ ሲሆን፣ በ10 ሺዎች ለሚቆጠሩ ሰዎች ሥራ እና ገንዘብ አስገኝቷል።
ከ20 ዓመት በፊት የተጀመረው ‘ሊንክዲን’ም እንዲሁ። በእነዚህ ድረገጾች በትርፍ ወይም በሙሉ ጊዜ የሚሠሩ በሺዎች የሚቀጠሩ ሥራዎች አሉ። መሥራት የሚፈልጉ ሰዎች ክህሎታቸውን፣ የሥራ ልምዳቸውን እና ሌሎች መረጃዎችን በእነዚህ ድረገጾች አማካኝነት ይጭናሉ። ተመሳሳይ ገጾቹ ላይ ማሠራት የሚፈልጉ ግለሰቦች ወይም ኩባንያዎችም ይገኛሉ። አሠሪዎች ከሚያወጡት ማስታወቂያ ስር ሥራ ፈላጊዎች የሚያስከፍሉትን የገንዘብ መጠን ያስቀመጣሉ። አሰሪው የሥራ ፈላጊውን መረጃዎች እና የገንዘብ መጠን አይቶ ‘ያዋጣኛል’ ላለው ሥራውን ይሰጣል።
ይህንን የመሰሉ በርካታ ድረገጾች አሉ። ችግሩ ሁሉም ትክክል አይደሉም አንዳንዶቹ ለቀማኛ አሳልፈው ይሰጣሉ። አንዳንድ አጭበርባሪዎች ደግሞ በትክክለኞቹ ገጽ በኩል ሊመጡ ይችላሉ። አጭበርባሪዎች በሥራ ድረገጾች አማካኝነት ሥራ ፈላጊዎችን ዒላማ እንደሚያደርጉ ቢቢሲ በአንድ ወቅት ያገኘው መረጃ አመልክቷል። ሊንክንዲን ሐሰተኛ ‘አሰሪ ነን ባዮችን’ የሚያስወግደበት አሠራር መዘርጋቱንም ጠቅሷል። ያኔ ቢቢሲ ያነጋገራቸው የቅጥር እና የቴክኖሎጂ ባለሙያዎች፣ አጭበርባሪዎች በብዙ መንገድ እንደሚመጡ አስረድተዋል።
ሁሉም ባለሙያዎች ሥራ ፈላጊዎች ሥራ ከመጀመራቸው አስቀድሞ ‘ቀጣሪ ነን’ የሚሉ ኩባንያ ወይም ግለሰቦች ትክክለኛ መሆናቸውን እንዲያጣሩ ይመክራሉ። የናትናኤልም ሀሳብ ተመሳሳይ ነው።“የምንሠራበትን ዌብሳይት ትክክለኝነት ሳናረጋግጥ ሥራ ከጀመርን እና ችግር ከገጠመን ተስፋ እንድንቆርጥ እና ሌሎችን እንዳናምን ነው የሚያደርገን” ይላል። ቀጥሎም “ማንኛውንም ሥራ ከመጀመራችን በፊት 10 ደቂቃ ወስደን [ሰለ ድረገጹ] ብናጣራ ሁሉንም ማወቅ እንችላለን። ያየነውን ሁሉ ማመን የለብንም፤ ማጣራት ይኖርብናል” ሲል ገልጿል።
“የኦንላይን ሥራ ትጋት ይፈልጋል”
ናትናኤል በኦንላይን የሚሠሩ ሥራዎች ጥሩ ገንዘብ ቢሠራባቸውም ትዕግሥት እንደሚፈልጉ ይገልጻል። “የኦን ላይን ሥራ ትጋት ይፈልጋል። አሁን እኔ ከጓደኞቼ ጋር የምዝናናበትን ጊዜ ቀንሼ፣ ከቤተሰቤ ጋር በደንብ ጊዜ ማሳለፍ ብፈልግም እሱንም ቀነስ አድርጌ፣ እንቅልፌን ቀነስ አድርጌ ነው የምሠራው። የወደፊቱን ለማሳካት ያለኝ አማራጭ ትጉህ መሆን ብቻ ነው” ይላል። ቀጥሎ “በምንም ነገር ተስፋ አልቆርጥም” ሲል ጨምሯል። ለናትናኤል ትጋት እና ተስፋ አለመቁረጥ መገለጫዎቹ የሆኑት ግን ከዚህ ሥራም ቀደም ብሎ ነው። ወጣቱ ቤተሰቦቹን መደገፍ የጀመረው እንደሚጠበቀው የምረቃ ጋወን ካጠለቀ፣ መነሳነስ ካዞረ እና ሥራ ከጀመረ በኋላ አልነበረም።
የ26 ዓመቱ ናትናኤል በኮምፒውተር ሳይንስ ከባሕር ዳር ዩኒቨርሲቲ ተመርቋል። ያኔ ከቤተሰብ የሚላክለት ገንዘብ አልነበረም። በታቀራኒው እርሱ ወደ አዲስ አበባ ገንዘብ ይልካል – ወደ ቤተሰቦቹ። በተለይ የሁለተኛ ዓመት ተማሪ ሳለ አባቱ በጠና ከታመሙ በኋላ ቤተሰቡን ‘ቀጥ አድርጎ’ አስተዳድሯል። አምስት ወንድም እና እህቱን አስተምሯል። በሚገኘው ገንዘብ የአባቱን ሕክምና፣ የቤት አስቤዛ፣ የእህት እና ወንድሞቹ የትምህርት ቤት ወጪ ይሸፍን እንደነበር ይናገራል። ዩኒቨርሲቲ እየተማረ፣ አዳራሽ ተከራይቶ ከ20 እስከ 30 የሚሆኑ ሰዎችን ዳንስ እያሠለጠነ ገንዘብ ያገኝ ነበር። ሲመሽ ደግሞ ‘በዲጄነት’ ባሕር ዳር የሚገኝ ዕውቅ ሪዞርት ውስጥ ይሠራ ነበር።
ቅዳሜ እና እሁድ ፎቶ ቤቶች ሄዶ የሠርግ ቪዲዮዎችን ኤዲት ያደርግ ነበር። እየተማረ ይህንን ሁሉ እየሠራ በወር ከ8 እስከ 10 ሺህ ብር ያገኝ እንደነበር ጠቅሷል። ከዚያ ቀደም ብሎ ከአባቱ የተማረውን የእንጨት ሥራ ሠርቷል። ከዚያ በፊት ደግሞ በአስራዎቹ እድሜ ላይ እያለ ዲሽ ይጠግን ነበር። አባቱ ከወራት በፊት ሕመማቸው ጥንቶ አርፈዋል። አሁን ሙሉ በመሉ ቤተሰቡን የማስተዳደር ኃላፊነትን ወስዷል። በሥራዎቹ ያዳበረው ትጋት እና ተስፋ አለመቁረጥ ወደፊት ሩቅ ለሚያስብበት ‘የኦንላይን ቢዝነስ’ እጅግ እንደጠቀመው ይናገራል።
