ኢትዮጵያ ተቀምጦ ከአማዞን ዕቃ መግዛት ይቻላል? ዶላር የተጫነበት ኤቲኤም ካርድስ ከየት ይገኛል? Leave a comment

ዶላርን በካርድ መጫን -አዲሱ ስልት

ብዙ ሰዎች ለውጭ ጉዞ ዶላር ሲፈልጉ ከንግድ ባንክ ይልቅ ወደ ብሔራዊ ቴአተር የሚያቀኑት ወደው አይደለም። የሚሹትን ከባንክ ስለማያገኙ ነው።

በጥቁር ገበያ ለዚያውም በእጥፍ ተመን የዶላር ግዥ ከፈጸሙ በኋላም ደግሞ ሌላ ራስ ምታት አለ። ገንዘቡን ይዞ ከአገር መውጣት ያሳስራል።

የገዛ ብርን ከስክሶ የገዙትን ዶላር ይዞ ከአገር መውጣት፣ ቅርስ ሰርቆ ከአገር ለመሸሽ የመሞከር ያህል ከባድ ጥፋት እየሆነ ነው።

“የውጭ ምንዛሬው ምን ያህል በስስት እንደሚሰጥ የምትረዳው ከተሰጠ በኋላ ፓስፖርት ላይ ማኅተም መመታቱን ስትመለከት ነው” ይላሉ ቢቢሲ ያነጋገራቸው አንድ በግል ባንክ ውስጥ የሚሰሩ የውጭ ምንዛሬ ቢሮ መኰንን።

ይህ ዓመታትን ያስቆጠረ ፈተና ከቅርብ ጊዜ ወዲህ የተወሰነ መልክ እየያዘ የመጣ ይመስላል። ”ካርዳዊ መልክ”

ቢያንስ ውጭ አገር ጉዞ ላለባቸውና በበይነ መረብ ግብይት መፈጸም ለሚሹ፣ ባንኮች አዲስ አማራጭ ማቅረብ ጀምረዋል።

ይህም ተጓዥ ደንበኞችን በጥሬ ገንዘብ (ካሽ) ሳይሆን በካርድ የማስተናገድ ስልት ነው።

“እኛም እፎይ ብለናል፤ ደንበኞቻችንም ከሞላ ጎደል ደስተኞች ናቸው” ይላሉ አቶ ካሳዬ እሸቱ። አቶ ካሳዬ የዳሽን ባንክ የዲጂታል ቢዝነስ ባንኪንግ መምሪያ ዳይሬክተር ናቸው።

ዳሽን ባንክ ከወራት በፊት ነው ይህን አዲስ አሠራር ያስተዋወቀው። ሌሎች ባንኮችም በራሳቸው መንገድ እየሄዱበት ነው።

ነገሩ አዲስም ነው፤ አዲስም አይደለም። በአንድ ዓረፍተ ነገር ሲጠቃለል ‘ዶላርን በካርድ’ የመስጠት አማራጭ ነው።

አንድ ደንበኛ ወደ ውጭ ጉዞ እንዳለው የሚያረጋግጡ መረጃዎችን ሲያቀርብ ባንኩ መጀመርያ መረጃዎቹን ይመረምራል። የደንበኝነት ዘመኑንና የሒሳብ ታሪኩን ግምት ውስጥ በማስገባት የዶላር ጥያቄውን በከፊል አልያም ሙሉ በሙሉ ለመመለስ ይሞክራል።

ቢቢሲ እንደተረዳው ዳሽን ባንክ ከጥቂት ሳምንታት በፊት ያስተዋወቀው ይህ የዓለም አቀፍ የበይነ መረብ መገበያያ የዶላር ካርድ ሁለት መልክ አለው።

አንዱ የላስቲክ ካርድ ነው። ሌላው ደግሞ ምናባዊ (Virtual card) ነው።

ሁለቱም ግን ‘ፕሪፔይድ’ ወይም የቅድመ ክፍያ ካርዶች ናቸው። ሁለቱም በውጭ ምንዛሬ ለሚፈጸም የበይነ መረብ ዓለም አቀፍ ክፍያዎች የሚያገለግሉ ናቸው።

በተለይ ምናባዊውን ካርድ በኢትዮጵያ ለማስተዋወቅ ዳሽን የመጀመርያው ነኝ ይላል።

ዶላር ያለው ሰው አይደለም በዚህ የሚስተናገደው። አገልግሎቱን ልዩ የሚያደርገውም ይኸው ነው።

ደንበኞች በኢትዮጵያ ብር የቁጠባ ሒሳብ ይከፍታሉ። የጉዞ መረጃ ሲያቀርቡ ብሩ ዶላር ሆኖ ካርድ ላይ ተጭኖ ይሰጣቸዋል።

“ልዩነቱ ዶላር በእጅ ሳይሆን በእነዚህ ካርዶች ጭነን ነው የምንሰጣቸው” ይላሉ አቶ ካሳዬ።

የሁለቱን ካርዶች መጠነኛ ልዩነት ቆየት ብለን እንመለከታለን።

ለጊዜው ከዚህ አሠራር በፊት የነበሩ መንገዶችን በአጭሩ እንመልከት።

ባንኮች የውጭ ምንዛሬን በካርድ ጭነው መስጠት ለምን ይመርጣሉ?

‘ዶላር ካርዱ ላይ ጭኖ መስጠት ሕይወት ያቀላል?’ ይላሉ ቢቢሲ ያነጋገራቸው ሁለቱም የባንክ ባለሙዎች። እንዴት?

አንደኛ የዶላር ኖት (የወረቀቱ ገንዘብ) እንደልብ የለም። ሁለተኛ በዚህ የካሽ እጥረት የተነሳ ባንኮች ደንበኞችን ለማስተናገድ ተቸግረው ነበር።

“አንድ ደንበኛህ ዶላር እፈልጋለሁ እያለህ የለኝም ስትለው ጥሩ ስሜት አይፈጥርም’ ይላሉ አቶ ካሳዬ። ካርዶቹ ግን አሁን አሁን ችግሩን በከፊል እየፈቱት ይመስላል።

አቶ ካሳዬ ይህ በካርድ የውጭ ምንዛሬ የመስጠት አሠራር የባንኮችን ራስ ምታት የቀነሰ ሆኗል ይላሉ። ‘ለደንበኞቻችንም ለኛም የአእምሮ ሰላም ያመጣ’ ሲሉም ያሞካሹታል። ምን ማለታቸው ነው?

ቀደም ሲል ደንበኞች የውጭ ምንዛሬ ሲጠይቁ ባንኮች የተጠየቀውን መጠን ለመስጠት ይቸገሩ ነበር። አሁንም ችግሩ ተቃለለ እንጂ አልተቀረፈም።

ይህ በሁለት ምክንያት ነው። አንዱና ቀጥተኛው ምክንያት ዶላር የላቸውም። ሁለተኛው ደግሞ ቢኖራቸውም በስስት ነው መጠቀም ያለባቸው። ቢኖራቸውም ካሽ ዶላር የላቸውም።

ሌላው ምክንያት በዚያም በዚህም ብለው ያገኟትን የውጭ ምንዛሬ ጠቅልለው የራሳቸው ማድረግ አይችሉም። ለብሔራዊ ባንክ በመቶኛ መገበር አለባቸው።

ስለዚህ ደንበኞች የዶላር ጥያቄ ሲያነሱ ሊስተናገዱ የሚችሉበት ቀዳዳ ጠባብ ሆኖ ቆይቷል።

በካርድ መስጠት ግን መጠነኛ እፎይታን ይሰጣል ይላሉ አቶ ካሳዬ። ይህም ዋናው ችግር በአገሪቱ የዶላር ኖት በካሽ እጥረት ስላለ ነው።

አቶ ካሳዬ ከደንበኛውም አንጻርም ቢሆን በካርድ ዶላር ይዞ መሄድ ምቾት የሚሰጥ እንደሆነ ይገልጻሉ። ‘’ለምሳሌ ዶላር ቢጠፋ አትተካውም፤ ካርዱ ቢጠፋ ይተካል። በዚያ ላይ ውጭ አገር ብዙ አገልግሎት ሰጪዎች ካሽ ዶላር አይቀበሉም። ይላሉ።

ባንኮች ለተጓዦች ዶላሩን በካርድ መጫን ከቻሉ ያንኑ ዶላር በካሽ መስጠት ለምን ይከብዳቸዋል? የሚል የዋህ ጥያቄ እናንሳ። በካርድም ሰጡ፣ በካሽ ያው ዶላሩ ከእጃቸው መውጣቱ አይቀርም በሚል እሳቤ የተነሳ ጥያቄ እንደሆነ ልብ ይሏል።

ለዚህ ምላሽ የሚሰጡን አቶ መልካሙ ናቸው።

አቶ መልካሙ ነገሩን ሲያስረዱ ባንኮች ያላቸውን የዶላር ክምችት ሁለት ገጽታ እንዳለው በማስታወስ ነው።

አንድ ባንክ የውጭ ምንዛሬ ክምችቱ (Forex Reserve) በቢሊዮን ዶላር ሊኖረው ይችላል። ይህን ገንዘብ ግን በካሽ ማግኘት አይችልም።

ይህ ክምችት ለምሳሌ በአሜሪካ ሲቲ ባንክ ነው የሚቀመጠው። ባንኩ ይህን ገንዘብ በተለያዩ ዓለም አቀፍ የግብይት ሥርዓት ቢያከማችም በእጁ ያገኘዋል ማለት ግን አይደለም።

አንድ የኢትዮጵያ ባንክ ይህን ያህል የውጭ ምንዛሬ ክምችት ኖሮት በካሽ ያለው ግን የዚህ አንድ መቶኛው እንኳን ላይሆን ይችላል።

ስለዚህ ለደንበኞች በካሽ የዶላር ኖት መስጠት ለባንኮች ፈተና ይሆንባቸዋል። በመላው አገሪቱም ዶላር በካሽ ስለሌለ።

“ለዚህም ነው ለባንኮች በካርድ ዶላር ጭኖ መስጠት ትልቅ እፎይታ የሚሆነው”

‘ዶላር’ የሚለው ቃል በዚህ ጽሑፍ ‘የውጭ ምንዛሬ’ የሚለውን ሰፊ ሐሳብም የሚወክል እንደሆነ ልብ ይሏል።

ካሽ አገሪቱ ውስጥ የለም። ቱሪስቶችም ቢሆን ካሽ ይዘው አይመጡም። ካርድ ነው ይዘው የሚመጡት። በአጭሩ ዶላሩ አለ-ኖቱ የለም።

አገር ውስጥ ያለው የዶላር ኖት መጠን ባንኩ ያለውን የውጭ ምንዛሬ ክምቸት የማይወክለውም አንዱ ለዚሁ ነው።

ስለዚህ ከባንክ አንጻር ብዙ ደንበኛ ለመድረስ “ዶላርን በካርድ እየጫኑ” መስጠት በብዙ እጥፍ ተመራጭ መንገድ ሆኗል።

ዓለም የወረቀት ገንዘብን እየተወ ነው። የወረቀት ገንዘብ በጥቂት ዘመን እንደ አሞሌ ጨው ታሪክ ሊሆን እየተንደረደረ ነው።

“አሁን እኮ ተመርቀህ ቆንጆ CV ለመገንባት እንኳ ኦንላይን ክፈል ትባላለህ” ይላሉ አቶ ካሳዬ ነገሩ ሁሉ ወደ በይነ መረብ እየዘመነ ስለመምጣቱ ሲያስረዱ።

“ከዓለም አቀፉ የገንዘብ ሲስተም ጋር ለመቀላቀል የዓለም አቀፍ ካርድ ማስጀመራችን ትልቅ እምርታ ነው ይላሉ” ባለሙያው አቶ መልካሙ፤ አገሪቱ በፋይናንስ ሲስተም ተነጥላ እንደቆየች በማስታወስ። ገና ብዙ ርቀት እንደሚቀረንም በማስገንዘብ።